İstanbul’da Kent Ormanları Ve Yol Ağaçlarının Tarihsel Gelişimi Ve Aktüel Durumu Giriş

Giriş

Tarihsel süreçte hüküm süren birçok medeniyetler Anadolu toprakları üzerinde sayısız yerleşim merkezleri kurmuşlardır. Bu merkezlerin son 2000-2500 yıl öncesine ait olanları halen Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde kalıntılar halinde görülebilmektedir. Eski çağlarda ağaçlar insan ve toplum hayatında; sembol olma, kutsallık, meyva, gölgeleme, barınma gibi yönleri ile ön plana çıkmıştır.(Holodonsky,1989).

Ancak insan ve toplum hayatındaki gelişmelere paralel olarak ağaçların önemi ve değeri daha da artmış, görsel ve işlevsel etkileri ağırlık kazanmıştır. Ağaçların kentsel peyzajdaki görsel ve işlevsel etkileri ağırlık kazanmıştır. Ağaçların kentsel peyzajdaki görsel ve işlevsel etkilerinin anlaşılması da esasen antik çağlar kadar eskilere dayanır. Mısır’da milattan önce binlerce kilometre uzaklıklardan taşınan ağaçların kentlere dikildiği ve yine milattan önce Theophrastus (370-285 M.Ö.) ve Pling (23-79) in ağaçların dikimi ve bakımı ile ilgili kapsamlı bilgiler verdiği tarihi yazıtlarda belirtilmektedir (Harris, 1983).

Tarihsel süreç içerisinde, yol ağaçlandırmalarının gelişimine bakacak olursak;

Yol ağaçlarının ilk kullanımı 15.yüzyıl Rönesans bahçeleri’nde gerçekleştirilmiştir.17. yüyılda yol ağaçları Fransa, İngiltere ve İtalya’da asaletin bir simgesi olarak değerlendirilmiştir. Bu dönemlerde ağaçlandırma tekniği ve büyük ağaçların nakli konusunda önemli aşamalar kaydedilmemiştir. Ancak ağaçların yollar üzerindeki gerçek rolü anlaşılmamıştır. Yol ağaçlarının günümüz düşüncesine uygun olarak ortaya çıkışı 19. Yüzyılın ikinci yarısında Rönesans Avrupası’nda olmuştur.

(Çelem, Şahin 1996).

Türkiye’de ise kentlerdeki ağaç kültürü konusundaki en eski kayıtlar 500 yıl öncesine ait dönemleri kapsamaktadır. Bu kayıtlarda gerek önceden yapılmış, gerekse yapılmakta olan kent ağaçlandırmaları konusunda bilgiler bulunmaktadır. (Asan, Uzun 1994).

Ülkemizde bu alandaki bilinçli ve sistemli çalışmalar, Türkiye Cumhuriyeti Devletin’nin kuruluşu ile başlamıştır. Bugün, gelişmiş modern yerleşim alanlarına baktığımızda yol düzenlemeleri içinde, kent içi yol ağaçlandırmalarının önemi çok yoğun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu uygulama aynı zamanda bir kentin prestiji açısından da çok önemlidir.